Những xao xuyến tâm hồn vì lo ăn chơi, lo làm dáng, lo khiêu gợi, tán tỉnh, nô lệ mỹ nhân còn là có đầu óc mất khả năng phán đoán, sắc sảo, cảm hiểu xâu xa. Bạn trai có những tâm cảm ấy không lạ gì. Ngay cách người bạn trai gây lộn, cũng thấy sự tốt nội tâm của họ.
Trong cuộc xã giao với bạn gái, bạn trai phán quyết ít khi lưng chừng, kéo cà nhây là điều bạn gái thường vấp phải. Những tâm hồn bạn trai tu hành tôi bàn đây là những tâm hồn có quan niệm chánh đáng về sự tu luyện. Người mà như cục bột, ai muốn nắn gì thì nắn, làm sao làm nên việc lớn.
Ai đã từng len lỏi vào cuộc giáo luyện thanh niên đều nhiều phen gặp những nam thanh ưa chụm ba chụm bảy hay kéo đi cà rểu ngoài phố, ở bờ sông, trong hoa viên để khi thì to tiếng, khi rù rì, rủ rỉ bàn chuyện ái tình. Ngày xưa có nột con quỷ cám dỗ bà Eva chống Thượng Đế mà bà đã sa ngã. Họ la rầy em út đã đ ành mà cũng rầy chị.
Khi thuyền tình bạn cắm một bến nào đó, bạn phải lựa chỗ xứng đáng để quăng neo. Bạn trai cảm thấy một niềm cô đơn xâm chiếm tâm hồn. Vì lẽ đó người ta thấy sự tâm giao thạnh hành trong giới đầu xanh nhất ở những tổ chức mà bạn hay bạn gái lưu trú.
Họ không thích đi chơi, cũng không thèm đọc sách. Họ nghe cô đơn một cách vô lý. Có nhiều bạn trai đi đến chỗ cẩu thả bên ngoài.
Ngay trong cụm hường tâm giao có lem lỏi những gai nhọn. Bây giờ sao họ lại bắt đầu kính nể, có cảm tình dự bị sẵn và bất cứ lúc nào cũng có thể dành mọi dễ dàng để tiếp xúc với bạn gái. Nếu biết được tâm lý con người thì nhà giáo dục cứ bình tĩnh và cho đó là tự nhiên.
Từ chỗ không tin thiên hạ ai hiểu mình được bạn trai thấy con người nhiều khuyết điểm quá, xã hội đầy mâu thuẫn: họ thấy toàn bề trái cuộc đời. Những cơ quan giáo dục có hai mặt giới, nếu khéo huấn luyện vẫn có kết quả khả quan. Ta chỉ muốn những con người vâng vâng, dạ dạ để ta dễ thao túng các ý riêng của mình thì ở tương lai ai gánh vác cơ đồ.
Họ có thân thể cường tráng đấy, nhưng ống khóa tâm hồn của họ không chắc. Lắm lúc họ không thích nói chuyện, coi xã giao là phi lý. Tất cả những tài năng nầy bắt họ lắm lúc trở về những thinh lặng nội tâm để suy nghĩ, hồi cố, tạo nên những hình ảnh hay mơ mộng ước ao.
Nhưng đó là những hạt châu trên sa mạc. Vì ái tình trong họ bị khủng hoảng nên đi họ không có mục phiêu, đến đâu cũng không có mục đích, về nhà lại cũng chẳng có mục tiêu. Cái xu hướng đem tình yêu của mình vào một đối tượng rồi từ ái tình tiến đến nhục tình, bạn trai có cách tự nhiên.
Bị rầy đánh, họ buồn lắm. Theo tôi cách chung một thiếu nữ muốn lập gia đình với một bạn trai, muốn cùng kẻ nầy hạnh phúc keo sơn, vẫn để họ bộc bạch tâm sự, thề sông hẹn biển, biểu lộ tình yêu bằng đủ cách nói mà vẫn hỏi một người lớn đáng tín nhiệm về giá trị của họ trước khi trao đổi đàn lòng. Nhưng khi mất tình yêu hay bị bội bạc, đ àn ông đau khổ không thua đ àn bà có khi hơn nữa vì trong lúc cô độc họ dùng lý trí để suy xét chân nghĩa của ái tình, phán đoán về nhân nghĩa, thuỷ chung.