Nhưng nếu bạn đi làm cho một công ty có cơ cấu kinh tế dài hạn thuận lợi, thì công ty này lúc nào cùng có dòng tiền luân chuyển mạnh. Năm 2003, ông mua số cổ phiếu của PetroChina trị giá khoảng 500 triệu đôla; đây là một công ty dầu khí có 90% cổ phần do chính phủ Trung Quốc nắm giữ, và như vậy có nghĩa là Chỉ có hai đứa chúng tôi chia nhau kiểm soát công ty, như cách nói đùa của Warren. Những câu cách ngôn của ông cứ day dứt mãi trong đầu bạn.
Đến năm 1973 - 74, thị trường đã đảo chiều và cổ phiếu được bán đổ bán tháo với giá rẻ mạt. Tôi nhận ra mình thường hay trích dẫn lời của ông, hoặc bật lên những suy nghĩ về chúng như một cách để ngăn mình khỏi mắc sai lầm, không bị cuốn vào cơn cuồng phong náo nhiệt của thị trường đang lên. Chúng ta chỉ quan tâm đến phần đang rớt rồi sẽ trồi lên - chúng ta không muốn phải trả giá trên trời cho những cổ phiếu chờ đợi bị rớt — chúng ta muốn trả một giá hời cho những cổ phiếu chờ đợi sẽ lên.
Và không ai có thể làm giàu bằng những hành động đưa mình đến ngưỡng nghèo đói. Warren cuối cùng kiếm ra được rất nhiều tiền so với cả Ben hay Phil là những bậc thầy về đầu tư trong thời đại của họ. Gates làm được chỉ bằng một cổ phiếu duy nhất, và Warren làm được với khoảng nửa tá.
Bạn có muốn nhận thông tin từ những người ngu ngốc, hay bạn muốn giao công việc này cho những người thông minh? Warren vẫn luôn tin tưởng vào quan điểm là nếu giáo viên càng giỏi thì sinh viên càng giỏi. Tình trạng này xảy ra cực đại khoảng mỗi ba mươi năm, thường đi kèm với sự xuất hiện của một công nghệ mới. Những người nào thật sự đam mê công việc của mình sẽ trở thành nổi bật trong nghề nghiệp vì họ thích thú với quá trình làm việc hơn là số tiền kiếm được.
Thời gian là bạn đồng hành của những nguyên tắc căn bản khi giá cả cuối cùng cũng sẽ tự điều chỉnh để phản ánh đúng giá trị kinh tế căn bản trong dài hạn, đo lường bằng khả năng thu nhập của doanh nghiệp. Một công việc không thử thách gây nhàm chán, không mang đến sự kính trọng, và chỉ thu hút được những người không có động lực làm việc. Ông chỉ hỏi bà giá trị của công ty, và sau khi bà trả lời, thì ngay ngày hôm sau ông đưa cho bà một tấm sec trị giá 40 triệu đôla.
Ngoài ra bạn cũng có nhiều cơ hội tiến bộ khi cấp quản lý tìm cách chi tiêu số tiền lãi đó. Khi đầu tư, bạn nên chọn công ty vĩ đại và tránh công ty yếu kém, cho dù người điều hành chúng là một thiên tài. Những người nào thật sự đam mê công việc của mình sẽ trở thành nổi bật trong nghề nghiệp vì họ thích thú với quá trình làm việc hơn là số tiền kiếm được.
Điều này quay lại với lý thuyết đầu tư của Warren chỉ tập trung vào những công ty ông hiểu rõ, những công ty thuộc vòng tròn năng lực của mình, ông sẽ không đầu tư vào những công ty nằm ngoài vòng tròn này, và không đưa ra những lời khuyên ngoài vòng tròn năng lực của mình. Khi tôi hỏi làm thế nào bà kiếm lời nếu bán hàng giá rẻ như thế, bà cho biết bí quyết nằm ở khâu mua vào. Những chiếc roi ngựa đã có thời được xem là ngành kinh doanh vĩ đại tại Mỹ, đầu máy video đã từng là thời thượng, bán và sửa chữa máy đánh chữ là một phần cần thiết và phức tạp trong phương trình kinh doanh.
Khi công ty gặp khó khăn thì cứ giải quyết xong vấn đề này sẽ có ngay vấn đề khác nảy sinh - chẳng bao giờ chuột không chạy theo đàn trong bếp. Nếu bạn hiểu rõ một ý tưởng, bạn có thể trình bày để người khác cùng hiểu. Và nếu lời khuyên của họ rất hay rất đúng, sao họ vẫn chưa giàu? Có lẽ vì họ làm giàu không phải bằng những lời khuyên này mà bằng cách ăn hoa hồng của bạn? Chúng ta nên cẩn trọng với những người phải sử dụng tiền của bạn để làm giàu cho bạn, nhất là khi họ càng bán được nhiều thứ cho bạn thì họ càng kiếm được nhiều tiền cho bản thân.
May mắn cho ông là thị trường chứng khoán có tầm nhìn khá hạn hẹp và thường bỏ qua cơ cấu hoạt động của doanh nghiệp trong dài hạn, và vì vậy thị trường chứng khoán thường không định giá chính xác một công ty vĩ đại. Và nếu bạn cũng không hiểu rõ những gì mình đang làm, đa dạng hóa là một hướng đi khôn ngoan phần nào bảo vệ bạn khỏi nguy cơ mất tất cả mà vẫn bảo đảm được tiềm năng phát triển tương đối về lâu dài. Tình trạng mua bán đầu cơ ào ạt sẽ xuất hiện khi công chúng phát cuồng vì cổ phiếu.
Warren, một người luôn suy nghĩ lý trí, cho rằng việc tăng thêm một vài tuổi thọ nhờ chuyển sang một chế độ ăn khỏe mạnh hơn thật không đáng với việc giảm đi thỏa mãn khi phải bớt ăn các món yêu thích này. Để biết liệu nó có được rao bán với mức giá hợp lý, nhất thiết phải hiểu rõ về nó. Điều này tạo ra những cơ hội mua vào cổ phiếu các công ty có tiềm năng kinh tế dài hạn tốt nhưng đang gặp phải một số vấn đề trong ngắn hạn.